INFORMACJE OGÓLNE

• Szkolnictwo we Francji (nauczanie i organizacja) pozostaje pod ścisłą kontrolą państwa.
• Francja zapewnia obywatelom swobodę wyboru pomiędzy oświatą publiczną i prywatną.
• Szkolnictwo państwowe we Francji jest obowiązkowe, świeckie, bezpłatne, jednolite i neutralne pod względem politycznym i ideowym.
• Dzieci w wieku od 6 do 16 lat podlegają we Francji obowiązkowi szkolnemu.
• Obowiązek szkolny dotyczy również dzieci przybyłych do Francji z zagranicy, które nie znają języka francuskiego lub posługują się nim słabo, lub w niewystarczającym stopniu.

Na czym polega odpowiedzialność rodziców w systemie nauczania?

• Rodzice przybywający do Francji z dziećmi powinni je zapisać do francuskiej szkoły.
• Za realizację obowiązku szkolnego odpowiedzialni są rodzice bądź opiekunowie prawni dzieci.
• Niewywiązywanie się z realizacji obowiązku szkolnego jest zagrożone karą grzywny w wysokości 7 500 € lub karą pozbawienia wolności do 6 miesięcy.
• Kontrola realizacji obowiązku szkolnego jest prowadzona na bieżąco przez
  merostwa we współpracy z inspektorem akademickim (inspecteur d’académie).

Jakie są formy realizowania obowiązku szkolnego we Francji?

Rodzice mogą wybrać formę realizowania obowiązku szkolnego swojego dziecka poprzez:

• zapisanie dziecka do szkoły publicznej bądź prywatnej,
• zapewnienie dziecku tak zwanego nauczania „na odległość”, przeznaczonego przede wszystkim dla dzieci, które nie mogą uczęszczać do szkoły, na przykład z powodów zdrowotnych,
• podjęcie decyzji o zapewnieniu dziecku nauczania w domu przez jednego z rodziców lub osobę do tego wyznaczoną. Rodzice zobowiązani są wówczas do dostarczenia wymaganej deklaracji do merostwa i do inspektora akademickiego (l’inspecteur d’academie) właściwego ze względu na ich miejsce zamieszkania we Francji. Deklaracja jest ważna przez dany rok szkolny, dlatego w przypadku przedłużenia takiej formy nauczania dziecka, rodzice powinni ją składać każdorazowo przed rozpoczęciem kolejnego roku szkolnego.

Jak zapisać dziecko do szkoły francuskiej?

• Zapisy do szkoły prowadzone są przez merostwo oraz wybraną przez rodziców szkołę.
• Przy zapisie dziecka, merostwo sugeruje rodzicom szkołę rejonową najbliższą miejsca ich zamieszkania, ale rodzice mogą wybrać inną placówkę – publiczną lub prywatną.
• Rodzice zobowiązani są przedstawić zarówno w merostwie jak i w szkole dokumenty takie jak: akt urodzenia dziecka, dokumenty tożsamości rodziców, poświadczenie faktu zamieszkiwania w danej dzielnicy lub mieście, książeczkę zdrowia i kartę szczepień dziecka.
• Potwierdzeniem dokonania zapisu dziecka do wybranej szkoły jest wydane przez merostwo zaświadczenie.
• W celu ostatecznego zapisu dziecka do szkoły rodzice muszą spotkać się z dyrektorem wskazanej przez merostwo lub wybranej przez siebie szkoły podstawowej, przedstawić wydany im w merostwie dokument i dostarczyć wymagane zazwyczaj już tylko przez szkołę dodatkowe dokumenty, na przykład świadectwa.

SZKOLNICTWO FRANCUSKIE

Jak jest zorganizowana francuska szkoła podstawowa?

Francuska szkoła podstawowa (écoleélémentaire) obejmuje trzy cykle:

• cykl przygotowawczy (cycle préparatoire) – pierwszy rok nauczania (CP) dla dzieci od lat 6,
• cykl podstawowy (cycle élémentaire) – pierwszy rok nauczania (CE1) oraz drugi rok nauczania (CE2),
• cykl średni (cycle moyen) – pierwszy rok nauczania (CM1) oraz drugi rok nauczania (CM2).

Ile godzin lekcyjnych tygodniowo przewiduje program w szkole podstawowej?

W ciągu 5 lat szkoły podstawowej (écoleélémentaire) dzieci mają 27 60-minutowych godzin lekcyjnych tygodniowo, zazwyczaj w godzinach od 9.00 do 12.00 i od 14.00 do 17.00. Zajęcia odbywają się 4 razy w tygodniu roboczym oraz ewentualnie, w zależności od typu szkoły, w sobotę rano (środa i niedziela są dniami wolnymi od nauki).

Uwaga!

Francuskie Ministerstwo Edukacji planuje wprowadzenie reformy zmieniającej organizację nauczania w szkołach od nowego roku szkolnego 2013/1014. Ma ona polegać na rozłożeniu odbywających się obecnie 4 razy w tygodniu obowiązkowych zajęć lekcyjnych dla dzieci na 9 półdniowych modułów lekcyjnych zorganizowanych w poniedziałek, wtorek, środę rano, czwartek i piątek. Oznacza to, że od września 2013 r. dzieci w szkołach francuskich będą uczęszczać na zajęcia lekcyjne dodatkowo w środę rano. Zmiana organizacji roku szkolnego we Francji ma na celu stworzenie przyjaznego systemu edukacyjnego poprzez dostosowanie rytmu nauczania do potrzeb i możliwości najmłodszych dzieci.

Jaki jest program nauczania w szkole podstawowej?

Program szkoły podstawowej obejmuje przede wszystkim naukę czytania i pisania, matematyki, języka obcego – najczęściej j. angielskiego – oraz informatyki, a w starszych klasach dodatkowo historii, geografii i nauk przyrodniczych.

Jak zorganizowana jest nauka we francuskim obowiązkowym gimnazjum – CES
(Collège d’enseignement secondaire)?

Gimnazjum (collège) jest czteroletnią szkołą średnią pierwszego stopnia w całości objętą obowiązkiem szkolnym. Nazwy kolejnych klas w gimnazjum sugerują liczbę lat nauki pozostałych do matury, a więc: pierwsza klasa gimnazjum to we Francji klasa szósta, druga to piąta, przedostatnia to czwarta, a ostatnia to trzecia.

Gimnazjum obejmuje dwa cykle:

• cykl obserwacji (cycle d’observation) – pierwszy rok nauczania (klasa szósta), drugi rok nauczania (klasa piąta),
• cykl orientacji (cycle d’orientation) – pierwszy rok nauczania (klasa czwarta), drugi rok nauczania (klasa trzecia).

Jaki jest program nauczania w gimnazjum?

Cykl obserwacji

• Program pierwszego i drugiego roku nauczania w cyklu obserwacji jest jednolity dla wszystkich uczniów. Uczniowie uczestniczą w podstawowych zajęciach takich jak: język francuski, matematyka, historia, geografia, nauki ścisłe, języki obce.
• W ramach tego cyklu uczeń poddany jest obserwacji pedagogicznej, psychologicznej i medycznej. Szczególną uwagę zwraca się na uzdolnienia, wyniki i postępy w nauce. Dokumentację dziecka prowadzą nauczyciele, pedagog i lekarz szkolny. Ułatwia to precyzyjne określenie predyspozycji ucznia co do dalszej drogi kształcenia.

Uwaga!

Młodzież, która po ukończeniu cyklu obserwacji nie zamierza kontynuować nauki w gimnazjum, a podlega jeszcze obowiązkowi szkolnemu, powinna rozpocząć naukę w szkole zawodowej.

Cykl orientacji

• Cykl orientacji jest przeznaczony dla uczniów, którzy nie mają trudności w nauce.
• Zadaniem tego cyklu jest przygotowanie ucznia do samodzielnego wyboru dalszej drogi edukacyjnej. W wyborze tym ma pomóc opinia nauczycieli, pedagoga i lekarza, wydana na podstawie całorocznych badań i analiz sekcji orientacji i poradnictwa szkolnego.
• Po zakończeniu cyklu orientacji uczeń otrzymuje dyplom ukończenia gimnazjum. Jest to pierwszy oficjalny dokument państwowy zwany brevet de collège(BEPC). Jest on wystawiany na podstawie egzaminu złożonego przed komisją departamentalną oraz ocen ucznia z ostatnich dwóch lat nauki w gimnazjum (klasy IV i III).

W jaki sposób jest realizowany indywidualny program nauczania w szkole francuskiej?

System edukacji we Francji przewiduje możliwość wcześniejszego rozpoczęcia nauki w szkole podstawowej przez najzdolniejszych pięciolatków oraz opóźnienia startu szkolnego dla uczniów, którzy w chwili ukończenia szóstego roku życia nie są jeszcze w pełni przygotowani do rozpoczęcia nauki. Decyzja taka jest uzależniona od wspólnej opinii lekarza, psychologa, nauczyciela i rodziców, a także od wyników dziecka uzyskanych podczas nauczania przedszkolnego.

Najzdolniejsi uczniowie mają możliwość „przechodzenia” z klasy niższej do klasy wyższej, a dla uczniów z trudnościami w nauce, francuski system edukacji przewiduje indywidualny program dostosowany do możliwości dziecka, tak zwany PPRE (Programme personnalisé de réusssite éducative), który prowadzony jest przez zespoły reedukacyjne w szkole lub poradniach wychowawczych.

Co zrobić w przypadku, gdy dziecko nie zna języka francuskiego lub posługuje się nim słabo?

W celu umożliwienia nauki we Francji dzieciom obcokrajowców, które nie znają języka francuskiego lub posługują się nim słabo, zostały wypracowane specjalne procedury i utworzone specjalne grupy pedagogiczne, które działają w szkołach lub przy centres d’information et d’orientation.

Inspektor oświatowy oraz pedagodzy i psychologowie z francuskiego CASNAV (Centre Academique pour la Scolarisation des Nouveaux Arrivants et des Enfants du Voyage) przeprowadzają wywiad z nowoprzybyłym do Francji dzieckiem w celu rozpoznania jego potrzeb edukacyjnych oraz sprawdzenia poziomu:

• umiejętności posługiwania się językiem francuskim w mowie i piśmie,
• umiejętności posługiwania się innymi językami nowożytnymi nauczanymi we francuskim systemie edukacyjnym (dotyczy to głównie języka angielskiego),
• wiedzy przyswojonej przez dziecko w systemie edukacyjnym kraju pochodzenia, w używanym przez niego języku (dotyczy to matematyki),
• umiejętności sporządzania przez dziecko prac pisemnych.

Następnie dziecko jest kierowane do klasy odpowiadającej mu wiekiem w szkole francuskiej oraz zapisywane na zajęcia dodatkowe do klas UPE2A (Unité pédagogique pour élèves allophones arrivants), których częstotliwość zależy od wyników wywiadu. Celem dodatkowego nauczania dziecka jest jak najszybsze umożliwienie mu pełnego zintegrowania się z odpowiednią dla niego klasą we francuskim systemie edukacyjnym. Nauczanie uzupełniające w klasach UPE2A jest intensywne, codzienne, a jednocześnie dostosowane do planu lekcji w szkole francuskiej. Klasy te są dostępne dla dzieci w wieku od 6 do 11 lat (od CP do CM2).

Uwaga!

Szczegółowe informacje na ten temat można znaleźć w dokumencie zwanym Circulaire du 2 octobre 2012 sur l’organisation de la scolarité des élèves non-francophones nouvellement arrivés en France oraz na stronie internetowej:
http://www.education.gouv.fr/pid25535/bulletin_officiel.html?cid_bo=61536

Ważne adresy